نقش حقوق در جامعه ایران: گذشته، حال و آینده
ویژه‌نامه‌های شماره ۱۸ و ۱۹ ژورنال آزادی اندیشه (تابستان و زمستان ۲۰۲۶)
ژورنال آزادی اندیشه دو شماره آینده خود را به بررسی نقش حقوق در شکل‌دهی به جامعه ایران اختصاص می‌دهد. این مجموعه با رویکردی میان‌رشته‌ای به تحلیل انتقادی تحولات گفتمانی، نهادی و تجربی حقوق در ایران می‌پردازد؛ حقوقی که از مشروطه تا کنون، هم ابزاری برای اعمال قدرت و هم بستری برای مقاومت، بازتعریف مفاهیم عدالت و حق و پیگیری مطالبات اجتماعی بوده است.
در این چارچوب، از مقالاتی با رویکردهایی چون انسان‌شناسی حقوق، جامعه‌شناسی حقوق، مطالعات جنسیت، مطالعات حقوقی انتقادی و سایر حوزه‌های مرتبط میان‌رشته‌ای و با دیدگاه تقاطعی استقبال می‌شود.
ویژه‌نامه شماره ۱۸:
تحول ادراک حقوقی و گفتمان حقوق بشر در ایران معاصر
در نکوداشت عبدالکریم لاهیجی
نخستین شماره‌ی این مجموعه به سیر تاریخی، نظری و اجتماعی تحول مفاهیمی چون «حق»، «قانون» و «حقوق بشر» در گفتمان عمومی و ساختارهای حقوقی-سیاسی ایران می‌پردازد. این شماره به عبدالکریم لاهیجی، از پیشگامان اندیشه و کنشگری حقوق بشری در ایران، تقدیم می‌شود.
محورهای پیشنهادی:
- خاستگاه‌ها، نقاط عطف و نیروهای مؤثر در شکل‌گیری ادراک حقوقی در ایران
- نقش وکلای حقوق‌بشری و نهادهایی چون کانون وکلا در تکوین و ترویج گفتمان حقوق بشر، با تمرکز بر نمونه‌هایی مانند دکتر عبدالکریم لاهیجی
- تحول مفاهیم قانون، عدالت، آزادی و برابری در گفتمان عمومی و سیاسی
- نسبت میان جنبش‌های اجتماعی (زنان، دانشجویان، اقلیت‌ها) و گفتمان‌های حقوقی
- مقاومت حقوق‌بنیاد در برابر اقتدارگرایی و نقش نهادهای مدنی
- تأثیر نهادها و اسناد بین‌المللی حقوق بشر بر گفتمان‌ها و ساختارهای داخلی
- ظرفیت‌ها، چالش‌ها و گسست‌های پیوند مفاهیم «حق» با تحولات اجتماعی-سیاسی
- آموزش حقوق در دانشگاه‌های ایران: ساختار نهادی، محتوای آموزشی و نقش آن در بازتولید یا تحول گفتمان‌های حقوقی
- قانون گرایی و تاثیر آن بر کنش سیاسی شهروندان
- تقاطع‌مندی قدرت، تبعیض و سازوکارهای طرد و سلطه، شامل جنسیت، گرایش جنسی، نژاد، طبقه و دین در شکل گیری مفهوم حقوق و قانون
اعلام فراخوان: اکتبر ۲۰۲۵
مهلت دریافت: ۱۵ فوریه ۲۰۲۶
موعد انتشار ژورنال: ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۶
ویژه‌نامه شماره ۱۹:
قانون و هنجارها از ساخت تا بازتعریف روزمره در بسترهای محلی و جهانی
شماره دوم بر جریان‌یافتن و نهادینه‌شدن حقوق در زندگی اجتماعی، تجربه‌های زیسته و شیوه‌های مواجهه با قانون تمرکز دارد. در این چارچوب، حقوق نه صرفاً به‌مثابه مجموعه‌ای از مقررات رسمی، بلکه به‌عنوان کنشی اجتماعی، میدان منازعه، ابزاری برای میانجی‌گری و امکانی برای مقاومت تحلیل می‌شود. در این شماره، علاوه بر تجربه‌ها و مطالعات متمرکز بر ایران، هدف نگاهی به تحولات جهانی است که می‌تواند برای آینده ایران کارآمد باشد.
محورهای پیشنهادی:
- کثرت‌گرایی حقوقی: تعامل میان فقه، عرف، قانون دولتی، و حقوق بین‌الملل
- حقوق در زندگی روزمره: جنسیت، خانواده، اشتغال، آموزش، فضای دیجیتال و مهاجرت
- عدالت کیفری، سیاست‌گذاری جنایی، مجازات اعدام و شیوه‌های مقاومت حقوقی عدالت محیط‌زیستی و چارچوب‌های حقوقی حفاظت از محیط زیست
- نظام‌های غیررسمی حل اختلاف و مناسبات حقوقی عرفی
- کنشگری حقوقی روزمره و شکل‌گیری ادراک حقوقی (legal perception)
- تجربه‌های زیسته از حقوق شهروندی و دسترسی یا عدم دسترسی به عدالت
- نقش حقوق در بستر جنگ و ناآرامی: از حقوق بشردوستانه تا تجربه‌های میدانی
- نفش و جایگاه حقوق بشر در به چالش کشیدن گفتمان‌های جهانی اقتدارگرا، راست افراطی و ضد جنسیتی
- برابری، جنسیت، اقلیت‌ها و گفتمان‌های متکثر حقوقی
- مطالعات تطبیقی قانون اساسی و گفتمان‌های نظری
اعلام فراخوان: اکتبر ۲۰۲۵
مهلت دریافت: ۱۵ ژوئن ۲۰۲۶
موعد انتشار ژورنال: ۱۵ نوامبر ۲۰۲۶
راهنمای نویسندگان
«آزادی اندیشه» یک مجله علمی است که بر اساس معیارهای متداول مجلات دانشگاهی عمل می‌کند و مقالات پیشنهادی طی فرایند همتاخوانی (Peer Review) مورد بررسی قرار می‌گیرند. از پژوهشگران و نویسندگان دعوت می‌شود مقالات خود را مطابق با معیارهای زیر ارسال کنند:
بررسی مقالات به‌صورت همتاخوانی دوسو مخفی (Double Blind Review) انجام می‌شود و نتیجه بررسی حداکثر ظرف سه ماه پس از ثبت مقاله اعلام خواهد شد.
نگارش: در نگارش مقاله‌های فارسی، فرهنگ املایی و دستور خط فرهنگستان مبناست. متن نهایی بایستی ویراسته و عاری از غلط‌های املایی، نگارشی و دستوری باشد.
حجم: توصیه می‌شود حجم مقاله بین ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کلمه باشد.
ارجاع: استفاده از سبک شیکاگو (یادداشت–کتابشناسی) Chicago Style, Notes & Bibliography الزامی است. برای این منظور لطفا به راهنما مراجعه کنید:
(راهنمای فارسی) (راهنمای انگلیسی)
ثبت: ارسال مقاله فقط از طریق سامانه ویژه ثبت مقاله امکان‌پذیر است. مقالات ارسال‌شده از طریق ایمیل یا روش‌های دیگر در فرآیند بررسی قرار نمی‌گیرند.
(توجه: امکان ثبت در سامانه مقاله از اول نوامبر ۲۰۲۵ باز خواهد شد)
بررسی مقالات به‌صورت همتاخوانی دوسو مخفی (Double Blind Review) انجام می‌شود و نتیجه بررسی حداکثر ظرف سه ماه پس از ثبت مقاله اعلام خواهد شد.